نقدی بر کتاب عجائب المخلوقات قزوینی در تصاویر چاپ سنگی علیقلی خویی

زکریای قزوینی مجموعه ای از واقعیت تا خیال، دیده ها تا نادیده ها، تاریخ تا افسانه، و علم تا جادو را در کتابی گرد آورده و آگاه از عمل خویش، آن را عجائب المخلوقات و غرایب الموجودات نامیده است. این اوج و فرود واقعیت تا تخیل خوانندۀ آن روزگار را که هنوز میان این دو امر مرزی محسوس قائل نبوده است، به اندیشیدن وا می داشت؛ زیرا همان گونه که برای اثبات آن دلیلی وجود نداشته، برای تکذیب آن نیز دلیلی در دست نبوده است. کتاب عجائب المخلوقات قزوینی در تصاویر چاپ سنگی علیقلی خویی دربردارندۀ مجموعه مطالبی است که به تصویرسازی موجودات خیالی و اسطوره ای این اثر در کتابی با چاپ سنگی به تاریخ 1264ق. می پردازد. این پژوهش با توجه به بخش های گوناگون این اثر، به بررسی آن پرداخته و پیشنهادهایی را نیز برای سامان دهی پژوهش هایی دیگر در این حوزه ارائه کرده است. از این روی، تلاش شده است ضمن معرفی اولین کتاب ها در حوزۀ عجایب نامه نویسی، همۀ فصل های کتاب مورد نقد به دقت معرفی شوند تا مخاطبان این گونه آثار با شناخت بهتری به منابع مورد نیاز خود دست یابند.